યાદોની રોજનીશી: हॉ वही जिन्दगी - રોજબરોજ સતત એકધારી ચાલતી નીરસ જિંદગી

યશ ચોપરાની 'વીર ઝારા' શરૂ થાય છે ત્યારે આપણે જાવેદ અખ્તરની લખેલી કવિતા યશ ચોપરાનાં અવાજમાં સાંભળીએ છીએ. એના પછી ખૂબસુરત ગીત શરૂ થાય છે, 'ક્યૂ હવા'... એ કવિતાની અંદર કહ્યુ છે કે જિંદગી દરેક પળ નવી છે એમ છતાં લાગે છે કે એ જ જિંદગી છે. આ સ્થિતિ આપણામાંથી ઘણા લોકોની છે. દરરોજ સવાર ઉગે છે અને આ દુનિયામાં ઘણા લોકોને લાગે છે કે કોઈ નવી વસ્તુ બનતી નથી અથવા ક્યારેક એમ લાગે છે કે દરરોજ શું આ એક જ માથાકૂટ, આવી જિંદગી તો નહોતી વિચારી. તમને પણ જો આવો વિચાર ક્યારેક આવતો હોય તો તમે એકલા નથી! આપણે બધા મોટેભાગે આ પરિસ્થિતિનો સામનો કરીને જીવીએ જ છીએ, પણ જો ક્યારેક ગુસ્સો આવે, દુ:ખ થાય કે મૂડ ખરાબ થાય તો એ યોગ્ય છે, એમાં કંઈ જ ખોટુ નથી, જો એ વસ્તુ સ્વીકારી લઈએ તો અડધી સમસ્યાનો ઉકેલ આવી જશે...

लहर दर लहर

मौज दर मौज

बहती हुई जिन्दगी

जैसे हर एक पल नयी है

और फिर भी वही

हॉ वही जिन्दगी

મોટાભાગના લોકો સવારે ઉઠે છે, ફટાફટ તૈયાર થઈને સ્કૂલ/કોલેજ/ઓફિસ/કામ પર/ધંધા પર જવાની ઉતાવળનાં કકળાટમાં આપણે ઘણી વસ્તુઓને નજરઅંદાઝ કરીએ છીએ. મોટેભાગે આપણે દરરોજ પડતી નાની નાની તકલીફોથી ટેવાઈ જઈએ છીએ, ટ્રાફિકમાં અટવાવું, ડેડલાઈનમાં વર્ક પૂરુ કરવું અથવા બીજી નાની સમસ્યાઓ, જે ખરેખર તો સમસ્યાઓ પણ હોતી નથી. પરંતુ આપણે માનીએ છીએ કે એક ખરાબ વસ્તુને લીધે બીજી વસ્તુ ખરાબ થાય છે, પણ ઘણી બધી વખત સત્ય એ નથી, એ વાત આપણે સ્વીકારી શકતાં નથી.

जिन्दगी किस तरफ जा रही है?

ક્યારેક એમ થાય છે કે સમય બસ એમ જ ચાલે છે, પણ કંઈક જે ગમે છે એ થતું નથી, અથવા જે થાય છે એ ગમતું નથી. સમયનું કામ એ કરે છે એ ચાલતો રહેશે, આપણે સમયને રોકી શકવાનાં નથી. આપણે રોકવાની છે આપણી રોજબરોજની એકધારી જિંદગીની નીરસતા. ક્યારેક એમ જ ફોન, સોશિયલ મીડિયા અને ટી.વી. જેવા ઉપકરણોમાંથી અડધા દિવસનો આરામ લઈને કે એમ જ રજાના દિવસે પોતાને ગમતી જગ્યાએ જઈને ફક્ત થોડો સમય બેસવાથી કે ગમતું ગીત સાંભળવાથી મોટાભાગે સારુ લાગતું જ હોય છે. દરેક વખતે બધી વસ્તુઓનો ઉપાય બહુ મોટો જ હોય એ જરૂરી નથી.

Before Sunrise (1995)

ધ હોલિડે (૨૦૦૬) ફિલ્મમાં કેટ વિન્સલેટનું પાત્ર આઈરિસ એક સમયે કહે છે કે અમુક પ્રોબ્લેમ્સ એટલા ખરાબ હોય છે કે તમે ગમે તેટલી નવી વસ્તુઓ ટ્રાય કરો, પણ તમે રોજ રાતે સૂવા જતી વખતે વિચારો છો કે એવી તો કઈ ભૂલ કરી છે જેને લીધે આ થઈ રહ્યુ છે. પણ અંતે એનું પાત્ર પણ ફિલ્મની અંદર ખુશી શોધી લે છે...

The Holiday (2006)

કારણ કે સમય પોતાનું કામ કરે છે, એ રોકાવાનો નથી, ગમે તેટલો ખરાબ સમય હોય તો એ પણ જતો રહેશે. અકબર બિરબલનો એક પ્રસંગ છે, અકબર બિરબલને કંઈક એવું લખવાનું કહે છે જેને ખુશીના સમયે વાંચીએ તો દુ:ખ થાય અને દુ:ખના સમયે વાંચીએ તો ખુશી થાય. ત્યારે બિરબલ લખે છે, "યે વક્ત ભી ગુઝર જાયેગા..."

એ જ રીતે ઋશિકેશ મુખર્જીની ફિલ્મ 'ગોલમાલ'માં ગુલઝારનું એક ગીત છે, એના શબ્દો પણ આપણને ઘણા ઉપયોગી છે, "આનેવાલા પલ, જાનેવાલા હૈ, હો શકે તો ઈસમેં જિંદગી બિતા લો, પલ જો યે જાનેવાલા હૈ..." સહેલું જ છે, નથી?!

वक्त झरणे सा बहता हुआ, जा रहा है

હું સચિવાલયમાં જ્યાં કામ કરુ છું એ ફ્લોર પર મારી બ્રાંચની બાજુમાં ઘોડિયાઘર છે. હું અમુક વખત સવારે ઓફિસ આવુ ત્યારે એ બાળકોને ઓબ્ઝર્વ કરુ તો એ બાળકો મોટે ભાગે ખુશ હોય છે. એમને આખો દિવસ એમનાં પેરેન્ટ્સથી દૂર રહેવાનું છે. પણ એ લોકો સવારે જ્યારે ત્યાં આવે છે ત્યારે એ લોકો એમનાં જેવા બીજા બાળકો સાથે સમય પસાર કરવાના વિચારથી કે બીજા કોઈ કારણોસર, પરંતુ એ લોકો ખુશ હોય છે. હા, એમને પણ શરૂઆતમાં નવા નવા મૂક્યા હશે ત્યારે રડતા હશે કે ગમતું નહીં હોય, પણ કદાચ એમણે એકધારી જિંદગીમાં એમના ભાગની ખુશી કે ગમતી વસ્તુ શોધી લીધી છે, આપણે પણ શોધી શકીએ છીએ. દરેકની પાસે એવી કોઈક ને કોઈક પ્રવૃત્તિ હોય જ છે કે જે ફક્ત પોતાના માટે કરવી ગમે છે, ઓફિસથી કંટાળીને કે સ્કૂલ/કોલેજથી કંટાળીને સાંજે કે દિવસમાં જ્યારે પણ સમય મળે ત્યારે પોતાને ગમતું એ કામ કરવાથી આ રોજબરોજની નીરસતા અને કંટાળામાંથી છૂટકારો મળે જ છે, અને એ પોતાને ગમતું કામ દરેક વ્યક્તિએ પોતે જ શોધવાનું છે, ફકત પોતાને માટે. સમય ચાલતો રહે છે, પણ આપણે વર્તમાનમાં જીવતા શીખી લેવાનું છે અને ફરિયાદો આપમેળે ધીમે ધીમે ઓછી થઈ જશે...

કેટલાક મારા ફેવરિટ ક્વોટ્સ...