Thursday 22 June 2017

ઈમ્તિયાઝ અલીની ફિલ્મોમાં આઝાદી અને પહાડો



'જબ હેરી મેટ સેજલ' ફિલ્મનું પ્રથમ ગીત 'રાધા' રજૂ થયું, જે પળમાં એ જોયું એ જ સાથે ઈમ્તિયાઝ અલીની આગળની બધી જ ફિલ્મોની કેટલીક વાતો યાદ આવી ગઈ. 'જબ હેરી મેટ સેજલ' ફિલ્મની વાર્તામાં પણ હમેંશાની જેમ મુસાફરી અગત્યનો ભાગ ભજવશે જ. બંને પાત્રો યુરોપમાં કોઈ સ્થળે મળે છે. 'રાધા' ગીતમાં પ્રાગ શહેર દર્શાવવામાં આવ્યું છે, જેણે તરત જ ઈમ્તિયાઝ અલીની 'રોકસ્ટાર' ફિલ્મની યાદ અપાવી દીધી. બીજી કેટલીક વસ્તુઓને સાંકળીને આ પોસ્ટ લખી રહ્યો છું.

'રાધા' ગીતમાં અનુશ્કા શર્માનું પાત્ર કારનાં ખુલ્લા છાપરામાંથી પોતાનો હાથ બહાર કાઢી પવનનો અનુભવ કરે છે. વાળી કે ખસેડી શકાય એવા છાપરા ધરાવતી કન્વર્ટિબલ કાર પણ ઈમ્તિયાઝ અલીની ફિલ્મોમાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. એમાં પણ મુખ્ય પાત્ર આ રીતે પોતાની જાતને કુદરત સાથે એ પળની અંદર મહેસૂસ કરે એ ઈમ્તિયાઝ અલીની ફિલ્મોનું એક પ્રધાનતત્વ છે. 'રાધા' ગીતમાં સેજલ (અનુશ્કા શર્મા) અને હેરી (શાહરુખ ખાન) જે કારમાં મુસાફરી કરે છે એ કાર કન્વર્ટિબલ જ છે. 'સોચા ન થા' મેં ખાસ્સા સમય પહેલા જોયેલ છે એટલે ખાસ યાદ નથી, પરંતુ તેમાં પણ અદિતિ (આયેશા ટકિયા) આ જ રીતે પોતાનાં હાથ ખોલીને આઝાદી મહેસૂસ કરે છે. 'જબ વી મેટ' ફિલ્મમાં પણ મનાલી જતી વખતે ગીત (કરીના કપૂર) અને આદિત્ય (શાહિદ કપૂર) જે જીપ્સીમાં જાય છે એને પણ છાપરું નથી, ગીત પણ એ જ રીતે પોતાની બાહો ફેલાવીને ઘરથી દૂર આઝાદી મહેસૂસ કરે છે. 'લવ આજ કલ' ફિલ્મમાં જઇ (સૈફ અલી ખાન) પાસે જે કાર છે તે પણ કન્વર્ટિબલ કાર છે. (દૂરિયાં અને ટ્વિસ્ટ બંને ગીતોમાં એ લાલ રંગની કાર દેખાય છે.) એટલે સુધી કે વીર પ્રતાપ સિંઘ (રિશિ કપૂર) પાસે પણ એ જ પ્રકારની કાર છે. જઇ અને વીર એરપોર્ટ પરથી મીરાને (દીપિકા પાદુકોણ) મૂકીને પરત ફરે છે તે દ્રશ્યમાં વીરની એ કાર દેખાય છે. દિલ્હીમાં જ્યારે જઇ અને મીરા લાંબા સમય પછી મળે છે ત્યારે બંને ટેક્સીની બારીમાંથી બહાર નીકળવાનો પ્રયાસ કરે છે, એ લોકોને ખુલ્લી હવા મહેસૂસ કરવી છે અને પછી એ લોકો એ ટેક્સીની ઉપર બેસે પણ છે. મીરા જ્યારે પોતાનાં લગ્ન પછી ખુશ નથી ત્યારે એ જઇને ફોન કરે છે અને વિચારે છે કે પોતાના દિલની વાત જઇને કહી દેશે. પણ એ વખતે જ જઇ મીરાને કહે છે કે વર્ષોથી એને જે નોકરીની ઇચ્છા હતી એ એને મળી છે અને મીરા એને કહી શકતી નથી, એ વખતે મીરા જે કારમાં છે તે બંધ છે, કદાચ સાબિતી છે કે એ ખોટા લગ્નમાં ફસાઈ ગઈ છે અને એ પછી મીરા એ લગ્ન ફોક કરે છે. ખુલ્લી કારમાં આ રીતે બે હાથ પ્રસરાવીને આઝાદી મહેસૂસ કરવી એ ચોક્કસ જ આ વસ્તુ દર્શાવી શકે. 'રોકસ્ટાર' ફિલ્મમાં પણ દુનિયાનાં નિયમોથી દૂર જોર્ડન (રણબીર કપૂર) અને હીર (નરગિસ ફખરી) મળે છે, ત્યારે હીર બીમાર છે તેમ છતાં એ આ જ રીતે હાથ ફેલાવીને આઝાદી મહેસૂસ કરે છે. (એ દ્રશ્યમાં જોર્ડનની કાર પણ કન્વર્ટિબલ છે!) 'હાઈવે' ફિલ્મમાં તો ટેગલાઇન જ એ હતી કે આલિયાનું પાત્ર બંધનની અંદર આઝાદી મેળવે. તેમાં કાર નથી, પણ ટ્રકમાં વીરા (આલિયા ભટ્ટ) બારીમાંથી બહાર ખુલ્લા પવનમાં તેમજ ટ્રકની ઉપરનાં છાપરે આઝાદી અનુભવે છે. હિમાચલ પ્રદેશનાં પરિવહનમાં એક દ્રશ્યમાં વીરા અને મહાવીર (રણદીપ હુડા) બસની ઉપર બેસે છે. 'તમાશા' ફિલ્મમાં પણ કોર્સિકામાં બંને પાત્રો લીલા રંગની કારમાં ફરે છે, જેને પણ છાપરું નથી! જ્યારે દિલ્હીમાંં વેદ (રણબીર કપૂર) ઑફિસ જતો દર્શાવવામાં આવે છે તે બધા જ દ્રશ્યોમાં તેની કાર કન્વર્ટિબલ નથી, એક બંધ સાદી કાર પોતાની નોકરીમાં ફસાઈ ગયેલા વેદની સ્થિતિ દર્શાવે છે! 

કન્વર્ટિબલ કાર અથવા ખુલ્લુ છાપરું અને આઝાદી


'જબ હેરી મેટ સેજલ' ફિલ્મનાં નવા રજૂ થયેલા 'રાધા' ગીતમાં પહાડો નથી. (ફિલ્મમાં હોય તો પણ નવાઈ નહીં!) પરંતુ મને પહાડો પણ યાદ આવ્યા, ખબર નહીં કેમ! પહાડો ઈમ્તિયાઝ અલીની ફિલ્મો માટે ખાસ રહ્યા છે. એ માટેનું શું કારણ છે એ મને ખ્યાલ નથી. 'લવ આજ કલ' સિવાય તેમની બધી જ ફિલ્મોમાં પહાડોનો ઉલ્લેખ છે જ. પ્રથમ ફિલ્મ 'સોચા ન થા' ગોવાની ટ્રીપ દર્શાવે છે. ગોવા સામાન્ય રીતે દરિયાકિનારા માટે પ્રખ્યાત છે. વિરેન (અભય દેઓલ) અને અદિતિ (આયેશા ટકિયા) દરિયાકિનારે તો ફરે જ છે. પરંતુ એક રાત્રે એ લોકો એક નાની ટેકરી પર બેસે છે, ત્યાં બેસીને એ લોકો એકબીજાની સાથે કેટલીક વાતો વહેંચે છે. 'જબ વી મેટ' ફિલ્મમાં ગીત (કરીના કપૂર) અને આદિત્ય (શાહિદ કપૂર) ટ્રેનમાં મળે છે અને ગીત પોતાનાં સ્વભાવ મુજબ વાતો શરૂ કરી દે છે. ગીત કહે છે કે એને પહાડ ખૂબ જ ગમે છે, એ સાથે ગીત સતત બોલ્યે જ રાખે છે. ગીત કહે છે કે એને એ ખ્યાલ નથી આવતો કે ટેકરી અને પહાડમાં શું તફાવત છે! ગીત આદિત્યને પોતાનાં વિશે વાત કરે છે કે એ ભાગીને અંશુમન સાથે લગ્ન કરવાની છે. પોતાની પાગલપનની હદ વટાવીને ગીત એમ પણ કહે છે કે એની કાકાની દીકરી રૂપ સાથે આદિત્યની જોડી ખૂબ જામશે! ગીત આદિત્યને કહે છે કે એ રૂપ સાથે લગ્ન કરી લે એટલે ચારેય (ગીત, અંશુમન, આદિત્ય અને રૂપ) ભેગા મળીને પહાડોમાં રહેશે! આદિત્ય અને ગીત જ્યારે ગીતનાં ઘેરથી ભાગી જાય છે એ પછી મનાલી જતી વખતે રસ્તામાં સફેદ પહાડો જોઈને ગીતનું દિલ ખુશ થઈ જાય છે, એ પળ એને સ્વર્ગ સમાન લાગે છે. ('યે ઇશ્ક હાયે' ગીતનાં શરૂઆતનાં શબ્દો) 'રોકસ્ટાર' ફિલ્મમાં પણ કાશ્મીરની ખૂબસુરત પહાડીઓ દર્શાવેલી છે, એ જગ્યાઓએ જોર્ડન (રણબીર કપૂર) અને હીર (નરગિસ ફખરી) સમય ગાળે છે. 'હાઈવે' ફિલ્મ ઘણા રાજ્યોની મુસાફરી દર્શાવે છે, ફિલ્મનાં ઘણા દ્રશ્યોમાં પહાડો છે. વીરા (આલિયા ભટ્ટ) મહાવીર (રણદીપ હુડા) સાથે એક દ્રશ્યમાં વાત કરે છે ત્યારે પૂછે છે કે એને પહાડ વધારે પસંદ છે કે સમુદ્ર! મહાવીર કહે છે કે સમુદ્ર એણે જોયો નથી. વીરા કહે છે કે એને પણ પહાડો જ વધારે પસંદ છે. વીરાની હમેંશાથી એક ઇચ્છા રહી હોય છે કે એવી કોઈક પહાડીઓમાં એનું ઘર હોય, એ મહાવીર સાથે ત્યાં પહાડો પર એક ઘરમાં રહે છે ત્યારે એનું સપનું પૂર્ણ થાય છે. 'કહા હૂં મૈં' ગીતમાં પણ હિમાચલ પ્રદેશનાં પહાડોમાંથી જ્યારે રાજ્ય પરિવહનની બસ પસાર થાય છે ત્યારે વીરા અચરજ પામીને પહાડોને જોઈ રહે છે અને ખૂબ જ ખુશી અનુભવે છે. 'તમાશા' ફિલ્મમાં બતાવેલ સ્થળ કોર્સિકા ફ્રાંસનો એક પહાડોની વચ્ચે ઘેરાયેલો ટાપુ છે. કોર્સિકામાં રહેલા પહાડો સુંદર રીતે ફિલ્મની અંદર દ્રશ્યમાન થાય છે. વેદ પોતાની જાત સાથે સમય પસાર કરે છે ત્યારે પહાડોને જોઈ રહે છે, તારા એની નોંધ લે છે, વર્ષો પછી ન ગમતી નોકરીમાં ફસાઈ ગયેલા વેદને તારા કહે છે કે વેદ એ વ્યક્તિ નથી જેને એ કોર્સિકામાં મળી હતી. તારા વેદને યાદ કરાવે છે કે એ તો પહાડો સાથે વાત કરતો હતો, નદીમાં મોં નાખીને પાણી પીતો હતો. વેદની પોતાની જાત સાથે મુલાકાત કરાવતી વખતે પણ તારા વેદને પહાડો અને ઝરણું યાદ અપાવે છે... ઓહ વ્હાલા ઈમ્તિયાઝ, તમે ખરેખર અલૌકિક છો! 


જબ વી મેટ અને રોકસ્ટાર

સોચા ન થા, તમાશા અને હાઈવે


બીજી પણ કેટલીક વસ્તુઓની પેટર્ન ઈમ્તિયાઝ અલીની ફિલ્મોમાં મળી છે, એ લખી રહ્યો છું, પૂર્ણ થશે એટલે મૂકીશ, ત્યાં સુધી કેટલીક જૂની પોસ્ટ્સ -   

ઈમ્તિયાઝ અને બીજા દિગ્દર્શકોની કેટલીક ફિલ્મોમાં વિદાય વેળાનાં દ્રશ્યો - છૂટા પડતી વખતે...

ઈમ્તિયાઝની 'લવ આજ કલ' ; 'તમાશા' અને 'રોકસ્ટાર' તેમજ બીજા કેટલાક દિગ્દર્શકોની ફિલ્મોમાં પુલના દ્રશ્યો - જોડાણ બનતો પુલ

ઈમ્તિયાઝ અને બીજા દિગ્દર્શકોની ફિલ્મોમાંથી આલિંગનનાં દ્રશ્યો વિશેની એક લાંબી પોસ્ટ - એપિક હગ સીન્સ - બોલીવુડ



દિગ્દર્શક વિશેનું મારા બ્લૉગ પરનું પેજ - ઈમ્તિયાઝ અલી

No comments:

Post a Comment